مقاله گیاه شناسی گیاهان دارویی و خواص آنها

بشر برای آلام و امراض، با خواص گیاهان آشنا و آن را به عنوان درد آشنای هزاران سال استفاده نمود، اما در یک تجربه ی تلخ که در 5/1 قرن پیش به مدت چند دهه اتفاق افتاد از گیاهان به عنوان دارو فاصله گرفته؛ انسان همیشه خواستار بهتر زیستن بوده و با عوارض این طبیعی و غیر طبیعی مبارزه نموده است. به همین دلیل در مبارزه با عوارض داروهای صنعتی دست به دامن طبیعت دراز نموده و همین امر باعث شده که در سه دهه ی اخیر داروها و مواد آرایشی و بهداشتی با منشاء گیاهی زیادی به جهان عرضه شود.

علل گرایش دوباره جهان به گیاهان دارویی و گیاهان درمانی

از زمان تهیه ی مصنوعی یا به اصطلاح سنتزی اولین جسم به نام اوره حدود 150 سال می گذرد. تا قبل از آن هیچ ماده ی غیر طبیعی وجود نداشت و هر چه به عنوان ابزار دارویی مصرف می شد دارای منشاء گیاهی، حیوانی و معدنی بود. پس از سنتز اوره، اسید استیک و به ترتیب مواد دیگر تهیه شدند. عواملی از جمله کمبود منابع طبیعی، گرانی این مواد، اثرات کند، و مزه ی نامطلوب بسیاری از آن باعث تفکر سنتز مواد در انسان بود.

بشر در سال های اولیه ی سنتز مواد دارویی، نیز بسیار خوشحال و امیدوار بود؛ چرا که توانسته بود موادی را تهیه کند که ارزان تر، دارای اثر سریع تر و قوی تر بودند و تولید آن ها به هر میزان دارای محدودیت نبود، به همین دلایل، مواد مصنوعی (سنتزی) یکی پس از دیگری جای گزین مواد طبیعی شدند؛ تا جایی که پس از چند سال مصرف این مواد، نیز متوجه آثار جانبی آن ها شد و دیری نگذشت که فاجعه ی تالیدومید رخ داد. فاجعه ی تالیدومید که بر اثر خوردن این دارو توسط زنان حامله رخ داد، حدود 20 هزار کودک ناقص الخلقه بی دست و پا، کر و لال و... در جهان بر جای گذاشت. ....

جعفری

گیاه شناسی:

جعفری گیاهی است دو ساله به ارتفاع تا یک متر، برگ های جعفری سبز تیره و براق بوده و منقسم به اشکال لوزی یا مثلثی شکل است. برگ های پایین و بالای گیاه کمی متفاوت است؛ به گونه ای که برگ های بالا به صورت باریک و نوار مانند در آمده اند. گل های کوچک مایل به سبز و صورت چتر مرکب هستند. در قاعده ی چتر اصلی زوایه ی وجود دارند. میوه ی جعفری دوکی شکل، به عرض تا یک و به طول تا دو میلی متر بوده و به رنگ سبز با بوی بسیار معطر است. قسمت مورد استفاده ی جعفری نقاط شامل ریشه، برگ، میوه و اسانس آن می باشد. جعفری هم به صورت خود رو و هم به صورت پرورشی در نقاط مختلف جهان وجود دارد. این گیاه به صورت یکی از پر مصرف ترین سبزی ها در نقاط مختلف ایران کشت و برداشت می شود. نواحی مهم کشت آن در جهان اروپا، شمال آفریقا، آسیا و ایران است.

تاریخچه:

ریشه و برگ جعفری از چاشنی ها و مواد مورد مصرف در صنایع آرایشی پرمصرف جهان است. در لبنان یکی از پر مصرف ترین مواد افزودنی به غذاها به نام Tabbouleh می باشد. بعضی افراد بزرگ با هر وعده غذا تا 50 گرم جعفری مصرف می کنند.

در طب سنتی از میوه ی جعفری جهت رفع نفخ و کولیک و دل درد استفاده می کنند. از ریشه جعفری به عنوان ادار آور و رفع مشکلات کلیه استفاده می شود. از اسانس جعفری به عنوان قاعده آور استفاده می شود و مصرف زیاد آن باعث سقط جنین می شود. از دیگر استفاده های جعفری استفاده از برگ آن به عنوان ضد سرطان، تسکین محل گزش حشرات و درمان پارازیت های پوستی است. در طب قدیم در مشکلات پروستات، کبد، طحال، کم خونی، آرتریت و به عنوان خلط آور، ضد میکروب، افزایش قوای جنسی، کاهش پرفشاری خون، مسهل و تهیه لوسیون های محرک رشد مو می باشد.

منبع جغرافیایی:

جعفری بومی نواحی مدیترانه است. در حال حاضر در نقاط مختلفی از دنیا از جمله اروپا، آسیا، شمال و جنوب آمریکا، ژاپن و استرالیا به طور وسیع کشت می گردد. برای تهیه داروهای حاصل از جعفری از کشت های محلی کشورها تامین می شود.

ترکیبات مهم:

ریشه ی جعفری تا 1/0 درصد، برگ ها تا 3/0 درصد و میوه ها از 2 تا 7 درصد اسانس دارند. در اسانس میوه ی جعفری دو جسم مهم و از نظر فارماکولوژی؛ فعال وجود دارد که به نام های آپیول و میریستی سین مشهورند. میریستی سین از نظر شیمایی وابسته به آپیول است که در جوز هندی به مقدار زیاد یافت می شود.

بیش از 30 واریته ی جعفری شناسایی شده اند که در همه ی آن ها اسانس میوه ی آپیول یا میریستی سین و یا هر دوی آن ها وجود دارد. مثلا در اسانس میوه ی جعفری آلمان 60 تا 80 درصد آپیول وجود دارد؛ در حالی که در نمونه ی فرانسوی مقدار کمی از آپیول و بیش از 50 تا 60 درصد میریستی سین وجود دارد. اسانس اکثرا هیدروکربن های مونوترپنی هستند. جسم اصلی این اسانس شامل 1، 3 و 8 منتاتری ان است.

با مقایسه ی ترکیبات دو اسانس میوه و برگ جعفری می توان دریافت که با هم اختلاف زیادی داشته و در نتیجه دارای اثرات متفاوتی هستند. جعفری یکی از منابع خوب ویتامین ها و مواد معدنی از جمله کلیسم، آهن، کاروتن، اسید آسکوربیک ( ویتامین ث ) و ویتامین A می باشد. جعفری دارای فورانوکومارین پسورالین و ترکیبات وابسته است می تواند حساسیت به نور ایجاد کند. ترکیبات کومارینی دیگر جعفری شامل: فیکوزین، برگاپتن، ماجودین و هراکلین هستند. ...