پایان نامه برنامه ریزی شهری

پایان نامه برنامه ریزی شهری

مقدمه:

پیدا كردن قاعده ای برای تفكیك زمین كه نیاز به مسكن از طریق آن بهترین وجه ممكن (بطور بهینه) برآورده شود و برای همه چیز، در همه مكانها و همه زمانها جواب داشته باشد غیر ممكن است و در هیچ كتاب مرجعی نیز چنین نظام و قاعده ای ارائه نشده است. زیرا به همان گونه كه نمی توان برای یك انسان از پیش یا در دوران كودكی اش مشخص كرد كه در آینده به چه شغل یا مشاغلی بپردازد، به چه كسانی رای می دهد، چه كسی را برای زندگی مشترك یا به دوستی برگزیند و كجا زندگی كند، برای ابعاد محل سكونت، شبكه های دسترسی، نحوه گسترش عمودی و افقی زیستگاه وی نیز نمی توان احكامی جاودانه صادر كرد.

برای بدست آوردن چنین قاعده ای می بایست عوامل متعددی را در یك ماتریس N بعدی وارد كرد. عواملی كه بعضی ریشه در گذشته دارند، بعضی پیش بینی آینده اند و بعضی می بایست به مسائل حال جواب گویند. گروهی فرهنگی ، گروهی اقتصادی و دسته ای از آنها جغرافیائی اند و مكانهای مختلف به گونه های مختلف وجود داشته و تركیب آنها نیز از یكدیگر متمایز است. بسیاری از این عوامل كمی یا قابل تبدیل به كمیت نیستند. مقولات اقتصاد كلان یا اقتصاد خرد، مقولات شهرسازی و برنامه ریزی شهری، به همراه مقولات معماری و مهندس فنی، مسائل و مشخصه های طبیعی و اقلیمی با گرایشات سنتی و فرهنگی و اجتماعی و بالاخره سلائق فردی، آمزیه ای پویا و متنوع را در مكانهای گوناگون ایجاد می كنند كه از پیش نمی توان برای آنها تعیین تكلیف كرد.

اما اگر نتوان احكامی جاودانه در مورد قطعه بندی زمین صادر می توان از روشی مدد جست كه با تحلیل عوامل مؤثر و نحوه شركت آنها در تفكیك زمین، نتایج قابل قبولی را در مناطق و شرائط مختلف بدست دهد. در قدم اول، برای ایجاد یك شرائط آزمایشگاهی بررسی، قطعه زمینی منتزع از عوامل كلان اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی و شهرسازی و غیره در نظر گرفته می شود. این قطعه زمین را می توان یك یاخته نامند. مشخصه های این یاخته می بایست تحت تأثیر عوامل معینی به گونه ای تعیین شود كه بتواند برای یك خانوار زیستگاه مناسبی را فراهم آورد ( زیرا هدف اولیه از تحقیق نیز تفكیك قطعات زمین برای استفاده مسكونی است).

مشخصه های اصلی یك قطعه زمین، شكل، مساخت، درازا و پهنا، و پیشانی (جهت ساختمان) در نظر گرفته شد و عوامل اصلی مؤثر براین مشخصه ها یك روشنائی (استفاده از نور ) باد (نحوه استفاده یا مقابله با آن) ، اقلیم (آسایش حرارتی در چهار گونه دما و رطوبت)، از لحاظ عوامل طبیعی اختیار شد با این هدف كه مشخصه های قطعه بگونه ای تعیین شود  كه استفاده بیشینه (حداكثر) آسایشی از طبیعت صورت گیرد و آثار زیانبار آن كمینه (حداقل) گردد. دو، واحد مسكونی ای كه در این قطعه زمین ساخته می شود یك یا دو طبقه با مصالح ساختمانی متعارف بوده و حداقل فضای زیست را برای یك خانوار 4 یا 5 نفری بدست دهد (در ایران و چه غالب خوانوارها دارای این بعد است) تا بدین ترتیب رایج ترین نیاز بدست آید سه ، بدیهی است كه از لحاظ اقتصادی كمترین هزینه با بیشترین آسایش مورد نظر بوده است.

بعد از تعیین این مشخصه های اصلی، از آنجا كه قطعه زمین (یاخته) خود واحدی است از اندام یا كالبد یك محله، برزن، شهر، منطقه و بالاخره یك كشور، كه هریك به ترتیب اندامی از كالبدی بزرگتر با قواعد و پویائی ویژه خود هستند، مسلما یاخته از انداخ یا كالبدی كه مجموعه های یاخته های آن را می سازند بصورت تأثیر گیری جزء ازكل تأثیر می پذیر یا به عبارت دیگر عوامل بیرونی و درونی مؤثر در كل بر جزء اثر می كنند. بطور مثال میزان جمعیت شهر، هم این كه قطعه زمین (یاخته) در كالبد یك شهر قرار گیرد، بر مشخصات آن تأثیر می گذارد و نحوه تفكیك را تغییر می دهد، به این صورت كه هرچه جمعیت شهر افزون می شود. بر تعداد ساختمانهای مرتفع افزوده می گردد. اما بهر صورت تأثیر كل بر جز باید بگونه ای هدایت شود كه در نهایت محیط زیست مناسبی را (با در نظر گرفتن تأثیرات متقابل یا حتی متضاد عوامل گوناگون كلی و جزئی) برای خانوارها فراهم آورد.

باید در نظر داشت كه زیستگاه انسان همراه با وی متحول می شود. تغییر وسایل مورد استفاده انسان برای مهار و بهره گیری از منابع طبیعی و تولید مایحتاج خود، ضرورت تغییر در بافت محل سكونتش را نیز بوجود می آورد. بطور مثال تغییر در وسایل حمل و نقل در شبكه های دسترسی شهری دگرگونی ایجاد می كند، با پیشرفت در تكنیك های ساخت و امكان ساختن ساختمانهای پر ارتفاع قطعه بندی زمین را تغییر می دهد. به این دلیل در تفكیك قطعات زمین همواره علاوه بر نیازهای آنی می بایست چشم اندازه‌های آتی را هم به حساب آورد، به ویژه كه سرعت تحولات امروزه، جوامع بسیار سریعتر از گذشته است. در ادامه تغییرات مشخصه های اصلی قطعه بندی زمین در جزء (یاخته) و در كل (بافت شهری) تحت تأثیر عوامل گوناگون اقلیمی ، كالبدی، اجتماعی و اقتصادی، كه در بخشهای گناوس مورد بحث و بررسی بود بطور فشرده و به همراه، یكدیگر ارائه شده و این آثار و تغییرات جمع بندی و از آنها نتیجه گیری می شود.

فهرست

عنوان                                                                                           صفحه

پیشگفتار ..........................................................................................................

مقدمه ...............................................................................................................

بررسی قطعه زمین مسكونی (یاخته)................................................................

تأثیر عوامل كلان بر قطعه بندی زمین: ...........................................................

تناسب اجتماعی

1-   الگوی سكونت.......................................................................................

2-   جمعیت .................................................................................................

3-   خانوار ..................................................................................................

4-   اقشار اجتماعی .....................................................................................

5-   گرایشهای سكونت................................................................................

6-   وجوه شرعی ........................................................................................

7-   واحد همسایگی......................................................................................

تناسب اقتصادی

1-   اقتصاد ساختمان...................................................................................

2-   گروههای درآمدی................................................................................

3-   قیمت زمین............................................................................................

4-   هزینه های تأسیسات شهری ...............................................................

5-   اقتصاد شهری .....................................................................................

اقلیمی .........................................................................................................

كالبدی ........................................................................................................

1-   قواعد و مقررات ..................................................................................

2-   مشخصات زمین...................................................................................

3-   قطعه بندی مناسب زمین ......................................................................

3-1- حركت افقی ......................................................................................

3-2- حركت عمودی .................................................................................

جمعبندی

1-   عوامل تأثیر گذار و تأثیر پذیر .............................................................

2-   ارتباط یاخته با عوامل كلان مؤثر بر نظام قطعه بندی ........................

3-   تراكم ساختمانی ...................................................................................

4-   مشخصات قطعات زمین ......................................................................

5-   تراكم شهری ........................................................................................

6-   توضیحات مربوط به جدول 2-5 .........................................................

7-   روش اجرائی قطعه بندی .....................................................................

8-   بلند مرتبه سازی ..................................................................................

منابع............................................................................................................